Rigoberta Menchú: 1959 -: aktywistka, autorka.

Rigoberta Menchú osiągnęła międzynarodową sławę w 1992 roku, kiedy otrzymała Pokojową Nagrodę Nobla za pracę na rzecz rdzennych Gwatemalczyków. Ja, Rigoberta Menchú, jej pamiętnik z 1983 roku, opisujący nadużycia, jakich doświadczył jej lud w czasie okrutnej dyktatury wojskowej w Gwatemali, już przyniósł jej międzynarodowe uznanie w kręgach praw człowieka i akademickich, ale nagroda pokojowa uczyniła ją pełnoprawnym bohaterem dla uciskanych ludzi na całym świecie, a także inspiracją dla świata. Jednak w 1999 roku David Stoll, antropolog z Connecticut, zakwestionował dokładność i, Rigoberta Menchú, stawiając pytania, czy wiele wydarzeń opisanych w książce było przesadzonych, czy nawet prawdziwych. Wywołało to wiele kontrowersji zarówno w środowisku akademickim, jak i aktywizmie na rzecz Praw Człowieka, wymuszając nie tylko kwestię fałszywej rzeczywistości w literaturze faktu, ale także potrzebę zwrócenia uwagi świata na pewne sytuacje, bez względu na to, jak ta uwaga zostanie przyciągnięta. Podczas gdy Wiele osób uważa, że Menchú nadużywała pozycji pisarki non-fiction, poniżając jej pracę jako całość, drukując fikcję jako fakt, wielu innych twierdzi, że celem historii Menchú było głównie uchwycenie uczucia opresji i tyranii wobec cywilów, a realna reakcja na dzieło była najważniejsza.

Rigoberta Menchú Tum urodził się 9 stycznia 1959 roku, jako syn Vicente Menchú i Juany Tum, w maleńkiej wiosce Chimel w północno-zachodnich górach Gwatemali. Jej ojciec był robotnikiem i kaznodzieją. Jej matka była położną i praktykowała tradycyjne leczenie. Rodzina była Indianami Quiché, potomkami Indian Majów, którzy rządzili regionem na długo przed przybyciem Hiszpanów w XVI wieku, a Chimel znajdował się w prowincji Quiché w kraju. W momencie narodzin Menchú Gwatemala była rządzona przez prawicową dyktaturę wojskową. Zgodnie z tą zasadą Quiché, podobnie jak 21 innych rdzennych grup tubylczych, nie mieli żadnych praw. Cała władza-ekonomiczna, społeczna i polityczna-była skoncentrowana w rękach mniejszości hiszpańskojęzycznej ludności Ladino, Potomków hiszpańskich osadników. Mniej więcej w momencie narodzin Menchú powstały rebelianckie Siły Zbrojne (FAR). Zbuntowana grupa bojowników partyzanckich dążyła do obalenia dyktatury wojskowej, rozpoczynając w ten sposób Gwatemalską wojnę domową. Rebelianci ukrywali się w górach i na obszarach wiejskich kraju—tych samych obszarach, gdzie mieszkała większość rdzennej ludności. W rezultacie rząd rozpętał falę ucisku i terroru przeciwko Indianom, próbując wyprzeć rebeliantów. Reżim wojskowy praktykował politykę „spalonej ziemi”, paląc i niszcząc wsie w całości, aby zaatakować rebeliantów lub, dość często, promować własne interesy finansowe.