liczby.”Sześćset czterdzieści … dwieście trzydzieści jeden… sto … dziewięćdziesiąt jeden … tysiąc trzy!”Jest to sekwencja rozgrywająca się między kolumnami i na stopniach podium jednego z czterech portyków Villa Almerico Capra, znanego jako La Rotonda, którą reżyser Joseph Losey wybrał w 1979 roku jako scenerię do recytacji „katalogu piękności” Leporello i do najtragiczniejszych scen w jego filmowej wersji Don Giovanniego. Palladio również obsesyjnie recytował liczby w rysunkach swoich czterech ksiąg, gdzie ta willa, zbudowana na przestrzeni dwudziestu lat od 1566 roku, jest reprezentowana w planie i elewacji sekcji.

Plan willi La Rotonda

idealny rysunek z tamtego okresu różni się od rzeczywistego budynku głównie hipotezą centralnej kopuły (która powinna być wyższa i oświetlona latarnią), ale jest to projekt wyraźnie wyrażający geometryczne podstawy tego rodzaju architektury. W kwadracie wpisany jest okrąg, w którym podział pomieszczeń wewnątrz podlega regułom proporcji, tworząc sześcienną objętość, która zamyka i ukrywa wielką okrągłą przestrzeń sali centralnej, sześcian, na którym przyczepiają się kliny kotwiące ją do ziemi. Po każdej stronie sześcianu znajduje się front świątyni, w taki sposób, że pozbywa się zwykłej hierarchii fasady głównej i tylnej. Wewnątrz zróżnicowanie pomieszczeń jest skromne, a jedyny element różnicowania osiowego znajduje odzwierciedlenie wyłącznie w różnej liczbie otworów pod portykami. Rysunki są obojętne na Orientację, która w rzeczywistości jest dokładnym wyrównaniem północ-południe na przekątnej sześcianu, i pokazują boczne fronty, a nie ten skierowany w stronę miasta, skąd przybywają ludzie. Ta obojętność na kontekst podkreśla wyjątkową relację, którą ten budynek łączy ze swoją lokalizacją – relację geometrycznej opozycji, w przeciwieństwie do sposobu, w jaki Inne wille Palladio obejmują okolicę Veneto.

proporcje.Traktaty, podręczniki i historie architektury, mówią o uniwersalnym modelu, ani domu, ani świątyni, ani miejsca, ani funkcji, ale o czystej reprezentacji imponujących wymiarów i matematycznego piękna – katalogu form i rodzaju ćwiczenia składni, „w równowadze między znakiem a obrazem”, jak to ujął Cesare Brandi. Tym aspektem zainteresował się również Rudolf Wittkower, uczony w Instytucie Warburga, analizując willę w swoich założeniach architektonicznych i podejmując trud rekonstrukcji rozprzestrzeniania się stylu Palladiańskiego w Europie. Jego lekcja została dokończona przez jego młodego ucznia Colina Rowe ’ a, autora matematyki idealnej willi, w której użył liczb i proporcji Palladia, aby połączyć jej historię z dziełem nowoczesnego architekta par excellence, Le Corbusiera. Opisywana jako” matematyczna, abstrakcyjna, czterostronna, bez widocznej funkcji i całkowicie niezapomniana”, La Rotonda została porównana z willą Savoye, podobnie jak układy La Malcontenta były z willą Stein w Garches. Wymiary rozwijają się w numeryczne wariacje i abstrakcję z domu, z czystą objętością i rozkładalnością jego części, w sposób, który można porównać do dydaktycznego montażu starożytności, który Zachodnia myśl zorganizowała filozoficznie. To było coś, co Werner oechslin zrekonstruował poprzez swoje badania nad Palladio, migracją „od konkretnej postaci architektonicznej do formy, aż do formalizacji i wreszcie poczucia formy”.

główny salon fresków. (Dzięki uprzejmości Cameraphoto Arte, Venezia)

Figures. Są to te produkowane przez Nicolò ze szlachetnej rodziny Valmarana, która przez sto lat zajmowała się losami i pracą willi. Mówią o tym, jak nasze dziedzictwo zostało zachowane przez osoby prywatne, bez zgiełku, który otacza główne renowacje, ale w znacznie bardziej wymagającym codziennym wysiłku dobrej konserwacji. Dokonano tego bez pomocy innych narodów-choćby Francji czy Wielkiej Brytanii-ale poprzez podatki od własności prywatnej, które nie uwzględniają inwestycji w przywracanie takich dzieł i udostępnianie ich. Andrea Valmarana postanowił uratować willę i kupić ją w 1912 roku i spędził tam miesiące letnie aż do lat 70., zaszczepiając miłość do domu w czwórce swoich dzieci. Lodovico później nadzorował wiele interwencji renowacyjnych, począwszy od 1976 roku, i pomógł mu w tym jego syn Nicolò. Mario, profesor historii i ekspert w dziedzinie renowacji architektury, będzie wykładał na Uniwersytecie Thomasa Jeffersona w Wirginii, najciekawszym przykładzie palladianizmu w Ameryce. Rodzina Valmarana wie, jak to jest żyć w tej „matematycznej architekturze” – a od lat 80.otwierają willę dla publiczności i biorą odpowiedzialność za jej utrzymanie. Zaczęło się to od dachu (częściowo dzięki opłatom z filmu Losey ’ a), a następnie przenieśli się do wnętrz, zewnętrznych tynków, fundamentów i czyszczenia fresków, które zdobią monumentalne wewnętrzne przestrzenie piano nobile i kopuły. Planowane są dalsze prace. Ta złożona architektura wymaga stałej opieki, a dla właścicieli zaangażowanie jest godne uwagi. Z drugiej strony Rodzina Valmarana jest strażnikiem nie tylko jednej z najważniejszych części naszego zbudowanego dziedzictwa, ale także ponadczasowej ikony, która nie zna granic.

wielokrotności. Willa została zaprojektowana z myślą o wyjątkowym kliencie, a jej architektura narodziła się bez lokalizacji i bez funkcji, jako czysta reprezentacja. Na swoim obrazie Palladio przedstawił streszczenie teoretycznego traktatu, który znajduje wyraźny wyraz w jednolitym i harmonijnym projekcie poszczególnych jego części. Klasyczny Fronton, zapożyczony z sacrum i użyty po raz pierwszy w sferze domowej, Albertyńskie operowanie relacją między kolumną a entablaturą a ścianą i łukiem, okno pocięte na grubość ściany bez ramy i okno frontonu, wszystko to doskonale kontrolowane przez opanowanie pomiarów, relacji i proporcji listew, które otaczają objętość. Ten szczególny i uniwersalny charakter – jednocześnie synteza i analiza-pozwoliłby willi na wiele więcej życia w wielu innych miejscach. Miejsca wyimaginowane i miejsca fizyczne: widzieliśmy nie tylko, jak krytycy „wykorzystywali” Palladio i willę do mówienia o uniwersałach, ale także jak architekci nadal opracowywali wersje dostosowane do ich własnego czasu i kontekstu. Dla Inigo Jonesa, na początku XVII-wiecznej Anglii, Palladio było łącznikiem ze starożytnością i budownictwem. Z podróży do Włoch przywiózł ze sobą opatrzoną adnotacją kopię czterech książek, w których każdy element jest opisany aż po jego materialny element. W opisie kolumn zbudowanych z cegły otynkowanej, z podstawami i kapitelami z kamienia, mówi o ekonomii domu i jego ikonicznym charakterze, który, przejęty w swoich uniwersalnych cechach przez Lorda Burlingtona i późniejsze podręczniki, miał stać się obrazem dla wielu wiejskich domów, a także miejskich rezydencji dla arystokracji. Dla Jeffersona byłaby to reprezentacja Kultury, symbol, którego prezydent Stanów Zjednoczonych szukał dla niedawnych instytucji swojego nowego społeczeństwa, takich jak uniwersytety, podczas gdy jego Drewniana wersja odzwierciedlałaby niedopowiedzenie gospodarstw rolnych południa, których słabe materiały i konstrukcja zostały zrekompensowane przez reprezentacyjną postać dostarczoną przez tę uniwersalną ikonę. Historia tych interpretacji, pozornie tak ściśle związana z klasycznym językiem, wydaje się nagle zatrzymywać w przededniu nowoczesności, gdyby nie fakt, że architekci i projektanci skupili się na innym istotnym, ponadczasowym elemencie dobrej architektury: przestrzeni. Luigi Moretti, w serii pism opartych na jego redakcjach dla magazynu Spazio, wielokrotnie odwoływał się do Palladio, już od pierwszego numeru. Ale to w ostatnim tekście, dobrze znane struktury i sekwencje przestrzeni, Moretti poświęca kilka ilustrowanych stron la Rotondzie. Poprzez obrazy swoich charakterystycznych modeli gipsowych, wrażenia przestrzeni wewnętrznej, po raz kolejny pokazuje nam geniusz Palladio w kontroli wymiarów, powiązań pomieszczeń i czterech obszarów połączenia między wnętrzem a zewnętrzem oraz kierunkowości planu od krajobrazu na zewnątrz do wnętrza budynku, zaprojektowanego w celu wytworzenia różnych dylatacji i ściśnięć przestrzeni przed ekspansją kopuły w górę. „Tak więc kluczowa Sekwencja palladiańskiej Rotundy jest prowadzona przez różnice formy geometrycznej, ilości objętości, gęstości światła i – w środkowym przejściu – ciśnienia.”Innymi słowy-to jest matematyka La Rotonda.