w lutym 2010 r. 14, zakochani w każdym wieku będą wymieniać karty, kwiaty, cukierki i bardziej obfite prezenty w imię świętego Walentego. Ale jako historyk chrześcijaństwa mogę powiedzieć, że u podstaw naszych współczesnych wakacji leży piękna fikcja. Święty Walenty nie był kochankiem ani patronem miłości.

Walentynki, w rzeczywistości, pochodzi jako święto liturgiczne dla uczczenia ścięcia Trzeciego Wieku chrześcijańskiego męczennika, a może dwóch. Jak przeszliśmy od ścięcia głowy do zaręczyn w Walentynki?

wczesne początki św. Walentego

starożytne źródła ujawniają, że było kilka św. Walentego, którzy zmarli w lutym. 14. Dwa z nich zostaly stracone podczas panowania rzymskiego cesarza Klaudiusza Gothicusa w latach 269-270 n. e., w czasie, gdy prześladowania chrzescijan byly powszechne.

skąd to wiemy? Ponieważ Zakon belgijskich mnichów spędził trzy wieki zbierając dowody na życie świętych z rękopisów archiwalnych na całym świecie.

byli nazywani Bollandystami po Jeanie Bollandie, jezuickim uczonym, który zaczął publikować ogromne 68-foliowe tomy „Acta Sanctorum” lub „Żywoty świętych”, począwszy od 1643 roku.

od tego czasu kolejne pokolenia mnichów kontynuowały dzieło aż do wydania ostatniego tomu w 1940 roku. Bracia odkopali każdy skrawek informacji o każdym Świętym w kalendarzu liturgicznym i wydrukowali teksty ułożone według święta Świętego.

walentynkowi męczennicy

Tom obejmujący luty 14 zawiera historie garstki „Valentini”, w tym najwcześniej trzech z nich zmarło w III wieku.

najwcześniejszy Walentyn zmarł w Afryce, wraz z 24 żołnierzy. Niestety, nawet Bollandyści nie mogli znaleźć więcej informacji na jego temat. Jak wiedzieli mnisi, czasami wszystko, co święci pozostawili po sobie, to imię i dzień śmierci.

o pozostałych dwóch Walentynkach wiemy tylko trochę więcej.

zgodnie z późnośredniowieczną legendą przedrukowaną w „Acta”, której towarzyszyła Bollandystyczna krytyka jej historycznej wartości, Rzymski kapłan o imieniu Valentinus został aresztowany za panowania cesarza Gothicusa i oddany pod opiekę arystokratki o imieniu Asterius.

Asteriusz popełnił błąd pozwalając kaznodziei mówić. Ojciec Valentinus mówił o Chrystusie, wyprowadzając pogan z cienia ciemności ku światłu prawdy i zbawienia. Asteriusz zawarł układ z Valentinusem: jeśli Chrześcijanin mógłby wyleczyć przybraną córkę Asteriusza ze ślepoty, nawróciłby się. Valentinus położył ręce na oczach dziewczyny i skandował:

„Panie Jezu Chryste, oświeć swoją służebnicę, bo jesteś Bogiem, prawdziwym światłem.”

proste. Dziecko mogło widzieć, zgodnie ze średniowieczną legendą. Asteriusz i cała jego rodzina zostali ochrzczeni. Niestety, gdy cesarz Gothicus usłyszał tę wiadomość, nakazał ich wszystkich rozstrzelać. Ale tylko Valentinus został ścięty. Pobożna Wdowa uciekła z jego ciałem i kazała je pochować w miejscu jego męczeństwa na Via Flaminia, starożytnej drodze ciągnącej się od Rzymu do dzisiejszego Rimini. Później nad szczątkami Świętego wybudowano kaplicę.

Święty Walenty nie był romantykiem

Walenty z III wieku był biskupem Terni w prowincji Umbria we Włoszech.

zgodnie z jego równie podejrzaną legendą, biskup Terni znalazł się w sytuacji, podobnie jak inny Valentinus, debatując nad potencjalnym nawróconym, a następnie uzdrawiając swojego syna. Reszta historii jest bardzo podobna: on również został ścięty na rozkaz cesarza Gothicusa, a jego ciało pochowano wzdłuż Via Flaminia.

jest prawdopodobne, jak sugerowali Bollandyści, że w rzeczywistości nie było dwóch ściętych Walentynek, ale że dwie różne wersje legendy jednego Świętego pojawiły się zarówno w Rzymie, jak i w Terni.

mimo to, afrykańskie, Rzymskie czy umbryjskie, żadna z Walentynek nie wydaje się być romantyczna.

w rzeczywistości średniowieczne legendy, powtarzane we współczesnych mediach, mówiły o św. Walentym wykonującym chrześcijańskie rytuały małżeńskie lub przekazującym notatki między Chrześcijańskimi kochankami uwięzionymi przez Gothicusa. Jeszcze inne historie romantycznie wiązały go z niewidomą dziewczyną, którą rzekomo uzdrowił. Jednak żadna z tych średniowiecznych opowieści nie miała żadnych podstaw w historii trzeciego wieku, jak wskazywali Bollandyści.

w każdym razie historyczna prawdziwość nie liczyła się zbytnio ze średniowiecznymi chrześcijanami. Interesowały ich opowieści o cudach i męczennikach, a także fizyczne szczątki lub relikwie świętego. Z pewnością wiele różnych kościołów i klasztorów w średniowiecznej Europie twierdziło, że mają w swoich skarbcach fragmenty czaszki Świętego Walentego.

Santa Maria in Cosmedin w Rzymie, na przykład, nadal wyświetla całą czaszkę. Według bollandystów inne kościoły w całej Europie również twierdzą, że są właścicielami odłamków i kawałków jednego lub drugiego ciała Świętego Walentego: na przykład Kościół San Anton w Madrycie,Kościół Whitefriar Street w Dublinie, Kościół św. Piotra i Pawła w Pradze, Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Chełmnie, a także kościoły m.in. na Malcie, w Birmingham, Glasgow i na greckiej wyspie Lesbos.

dla wierzących relikwie męczenników oznaczały kontynuację niewidzialnej obecności świętych wśród wspólnot pobożnych chrześcijan. Na przykład w XI-wiecznej Bretanii jeden z biskupów używał tego, co rzekomo miało być głową Walentego, aby powstrzymać pożary, zapobiegać epidemiom i leczyć wszelkiego rodzaju choroby, w tym opętanie przez demony.

z tego co wiemy, kości Świętego nie zrobiły nic specjalnego dla zakochanych.

nieprawdopodobne pogańskie pochodzenie

wielu uczonych dekonstruowało Walentyna i jego dzień w książkach, artykułach i wpisach na blogach. Niektórzy sugerują, że współczesne święto jest chrześcijańskim tuszowaniem bardziej starożytnych rzymskich obchodów Luperkalii w połowie lutego.

Luperkalia powstały jako rytuał w wiejskim kulcie męskim polegający na składaniu ofiar kozom i psom, a później przekształciły się w miejski karnawał. Podczas uroczystości Półnagi młodzieniec biegł ulicami Rzymu, smucąc ludzi stringami wyciętymi ze skór świeżo zabitych kóz. Kobiety w ciąży myślały, że to przynosi im zdrowe dzieci. Jednak w 496 r. n. e. papież Gelazjusz rzekomo potępił hałaśliwe święto.

nie ma jednak dowodów na to, że papież celowo zastąpił Lupercalia bardziej spokojnym kultem męczeńskiej św. Walentynki lub jakiekolwiek inne chrześcijańskie święto.

Chaucer and the love birds

związek miłosny pojawił się prawdopodobnie ponad tysiąc lat po śmierci męczenników, kiedy Geoffrey Chaucer, autor „opowieści z Canterbury”, zarządził lutowe święto św. Napisał (a):

„bo to był dzień seynta Wolantynysa. Whan euery bryd comyth tam, aby sprawdzić jego marka.”

wygląda na to, że za czasów Chaucera ptaki angielskie w lutym składały jaja. Wkrótce zorientowana na naturę szlachta Europejska zaczęła wysyłać notatki miłosne podczas sezonu godowego ptaków. Na przykład francuski Książę Orleanu, który spędził kilka lat jako więzień w Tower of London, napisał do swojej żony w lutym 1415 roku, że był „już chory na miłość” (przez co miał na myśli miłość.) I nazwał ją swoją „bardzo delikatną Walentynką.”

angielscy widzowie przyjęli ideę lutowego kojarzenia. Zakochana w Szekspirze Ofelia mówiła o sobie jako o Walentynce Hamleta.

w następnych wiekach Anglicy i kobiety zaczęli stosować 14 jako pretekst do pisania wierszy do ich przedmiotów miłości. Uprzemysłowienie ułatwiły masowo produkowane ilustrowane karty ozdobione smaczną poezją. Potem pojawili się Cadbury, Hershey i inni producenci czekolady Sprzedający słodycze dla ukochanej w Walentynki.

dziś sklepy w Anglii i Stanach Zjednoczonych są wszędzie. udekoruj ich okna sercami i transparentami ogłaszającymi coroczny Dzień Miłości. Kupcy zaopatrują swoje półki w cukierki, biżuterię i bibeloty związane z Amorem, prosząc ” Bądź moją Walentynką.”Dla większości kochanków ta prośba nie wymaga ścinania głowy.

niewidzialne Walentynki

wydaje się, że dawny Święty stojący za świętem miłości pozostaje tak samo nieuchwytny jak sama miłość. Augustyn, Wielki teolog i filozof z V wieku w swoim traktacie o „wierze w rzeczy niewidzialne”, twierdził jednak, że ktoś nie musi stać przed naszymi oczami, abyśmy je kochali.

i podobnie jak sama miłość, Święty Walenty i jego reputacja patrona miłości nie są sprawami historii, ale wiary.

Lisa Bitel, profesor historii & Religia, Uniwersytet Południowej Kalifornii-Dornsife College of Letters, Arts and Sciences