w czerwcu 1840 roku trzech marynarzy przybyłych ze Szkockiej Wyspy St.Kilda wylądowało na skalistych zboczach pobliskiego seastack, znanego jako Stac-an-Armin. Wspinając się na skałę, zauważyli osobliwego ptaka, który stał głową i ramionami nad maskonurami, mewami i innymi ptakami morskimi.

proporcje tego niechlujnego zwierzęcia były dziwaczne—prawie metr wysokości z niewygodnymi i małymi skrzydłami, które czyniły go nielotnym, i haczykowatym dziobem, który był prawie tak duży jak jego głowa. Jego czarno-białe upierzenie dało mu tytuł „oryginalnego pingwina”, ale wyglądał bardziej jak kreskówka Dr. Seussa.

marynarze patrzyli, jak ptak, Wielki Auk, niezdarnie chodził. Zwinny w wodzie, niezwykły stwór był bezbronny wobec ludzi na lądzie, a jego nieudolność czyniła go łatwym celem „jak ten samotny stał”, jeden z mężczyzn powiedział później o spotkaniu.

być może mężczyźni cieszyli się dreszczykiem polowania, a może zdali sobie sprawę, że jego mięso i pióra są niezwykle cenne. W każdym razie porwali ptaka, związali jego nogi i zabrali z powrotem na statek. Przez trzy dni marynarze utrzymywali Wielki Auk przy życiu, ale czwartego dnia, podczas strasznej burzy, marynarze stali się przerażeni i przesądni. Potępiając ją jako „czarownicę wyczarowującą wichurę”, ukamienowali ją na śmierć.

był to ostatni tego typu obiekt na Wyspach Brytyjskich. Cztery lata później Wielki Auk zniknął ze świata całkowicie, gdy rybacy upolowali ostatnią parę na wybrzeżu wyspy Eldey, u wybrzeży Islandii. Mężczyźni zauważyli kolegów w oddali i zaatakowali, łapiąc i zabijając ptaki, gdy uciekały dla bezpieczeństwa. Samica inkubowała jajo, ale w wyścigu o złapanie dorosłych, jeden z rybaków zmiażdżył je butem, wybijając gatunek na dobre.

teraz Smithsonian National Museum of Natural History składa hołd wielkiemu Aukowi i innym wymarłym ptakom, w tym kury Wrzosowej, papugi Karoliny i Marthy, ostatniego gołębia pasażerskiego, na nowej wystawie z bibliotek Smithsonian Libraries zatytułowanej „kiedyś były miliardy: Zniknięte Ptaki Ameryki Północnej.”Przedstawiając Wielki Auk jako opowieść ku przestrodze, wystawa-która obejmuje okazy wypychania zwierząt ze zbiorów i kilka antykwariatów, takich jak The Birds of America Johna Jamesa Audubona—przedstawia uderzający obraz szkodliwego wpływu, jaki ludzie mogą mieć na ich środowisko.

ponury los wielkiego auka przewidział już w 1785 roku odkrywca George Cartwright. „Łódź przypłynęła z Funk Island, załadowana ptakami, głównie pingwinami” – napisał Cartwright. „Ale od późnych lat jest zwyczajem, aby kilka załóg mężczyzn żyło całe lato na tej wyspie, wyłącznie w celu zabijania ptaków ze względu na ich pióra, zniszczenie, które uczyniły, jest niesamowite. Jeśli nie zatrzyma się szybko w tej praktyce, cała rasa zostanie zredukowana do prawie nic.”

niegdyś szeroko rozpowszechnione w morzach północnoatlantyckich, Auksy Wielkie przebywały głównie w wodzie, z wyjątkiem okresu lęgowego, kiedy ptaki zamieszkiwały tylko kilka wysepek, od Nowej Fundlandii na Zachodzie po Norwegię na wschodzie. Przed XVI w. gatunek był tak obfity, że kolonie liczące setki tysięcy zapakowały brzegi w ciągu miesięcznego sezonu lęgowego. Mała Epoka lodowcowa od XVI do XIX wieku nieco zmniejszyła ich liczebność i terytorium, gdy ich Wyspy lęgowe stały się dostępne dla niedźwiedzi polarnych, ale nawet z ich naturalnymi drapieżnikami wkraczającymi na ich terytorium, były one silnym gatunkiem.

dopiero w połowie XVI wieku europejscy żeglarze zaczęli eksplorować morza, zbierając jaja dorosłych, że wielki Auk stanął w obliczu bezpośredniego zagrożenia. „Przewartościowanie przez ludzi skazało gatunek na wyginięcie” – mówi Helen James, kurator wystawy i zoolog badawczy w Muzeum Historii Naturalnej. „Życie na północnym Atlantyku, gdzie na przestrzeni wieków było wielu żeglarzy i rybaków na morzu, i posiadanie zwyczaju kolonizacji tylko na niewielkiej liczbie Wysp, było zabójczą kombinacją cech dla wielkiego Auk.”

auks wymagały bardzo specyficznych warunków gniazdowania, które ograniczały je do niewielkiej liczby Wysp. Preferowali Wyspy Funk U wybrzeży Nowej Fundlandii, Geirfuglasker i Eldey u wybrzeży Islandii oraz St. Kilda, które zapewniały skalisty teren i pochyłe linie brzegowe z dostępem do morza. Żeglarz napisał, że w 1718 roku Wyspa Funk była tak zaludniona przez wielkie Auksy, że „człowiek nie mógł zejść na ląd na tych wyspach bez butów, ponieważ w przeciwnym razie popsułyby mu nogi, że były całkowicie pokryte tymi ptakami, tak blisko, że człowiek nie mógł umieścić stopy między nimi.”

Funk Island była również preferowana jako przystanek dla żeglarzy zmierzających pod koniec ich transatlantyckich podróży. Gdy zapasy malały, a głód świeżego mięsa sprawiał, że były wygłodniałe, żeglarze zapędzali setki ptaków do swoich łodzi. W 1534 r. Francuski odkrywca Jacques Cartier napisał: „w niecałe pół godziny napełniliśmy dwie łodzie pełne nich, jak gdyby były kamieniami, tak że oprócz nich, których nie jedliśmy świeżo, każdy statek wypełnił prochem i solą pięć lub sześć beczek ich pełnych.”Podobnie, w 1622 roku kapitan Richard Whitbourne powiedział, że żeglarze zbierali auksy setki razy, jakby Bóg uczynił niewinność tak biednego stworzenia godnym podziwu narzędziem podtrzymywania człowieka.”

polowanie na Wielki Auk nie było nową praktyką. Gdy ludzie zaczęli osiedlać się w Skandynawii i Islandii już 6000 lat temu, Wielkie Auks oszacowano na miliony. 4000-letnie miejsce pochówku w Nowej Fundlandii zawierało nie mniej niż 200 wielkich dziobów Auk, które były przymocowane do ceremonialnych ubiorów, co sugeruje, że były ważne dla morskich Archaików. Podobnie ich kości i dzioby pojawiły się w starożytnych grobach rdzennych Amerykanów, a także paleolitycznych Europejczyków.

Wielki Auk był poszukiwany nie tylko za mięso. Jego pióra, tłuszcz, olej i jaja sprawiły, że oryginalny pingwin stał się coraz bardziej cenny. Przemysł down w szczególności pomógł doprowadzić ptaka do wyginięcia. Po wyczerpaniu zapasów piór kaczki eider w 1760 roku (również z powodu przeholowania), kompanie piór wysłały załogi do Great Auk na wyspie Funk. Ptaki były odławiane każdej wiosny, aż do 1810 roku, kiedy to wszystkie ptaki na wyspie zostały zabite.

podjęto pewne próby ochronne w celu ochrony przyszłości ptaka. W 1775 roku rząd Nowej Szkocji zwrócił się do Parlamentu Wielkiej Brytanii o zakaz zabijania auks. Petycja została przyjęta; każdy, kto został przyłapany na zabijaniu auksów za pióra lub odbieraniu jaj, był bity publicznie. Jednak rybacy nadal mogli zabijać auks, jeśli ich mięso było używane jako przynęta.

pomimo kar za zabijanie Wielkich Auks, ptaki niegdyś zagrożone, stały się cennym towarem, a kolekcjonerzy gotowi byli zapłacić nawet 16 dolarów—równowartość prawie rocznego wynagrodzenia dla wykwalifikowanego pracownika w tym czasie—za pojedynczy okaz.

okazy Wielkiego Auk są obecnie przechowywane w muzeach na całym świecie, w tym w Smithsonian. Ale nawet te są rzadkie, z tylko około 80 wypychanych okazów istnieje.

wystawa ” kiedyś były miliardy: Vanished Birds of North America”, wyprodukowany przez Smithsonian Libraries, będzie można oglądać do października 2015 roku w National Museum of Natural History.