System myśli filozoficznej tradycyjnie nauczany w szkołach chrześcijańskich. Ten artykuł traktuje o pojęciu filozofii scholastycznej, różnych błędnych wyobrażeniach na jej temat oraz podręcznikach i szkołach, w których jest nauczana.

Filozofia scholastyczna charakteryzuje się naciskiem na system. Jest to synteza, która stara się uporządkować wszystkie pytania zadawane przez filozofię i przedstawić odpowiedzi w ściśle logicznym formacie. Systematyzacja ta najczęściej wykorzystuje Arystotelesowską koncepcję nauki (scientia ) jako wewnętrzną zasadę organizacji. Filozof scholastyczny próbuje wyjaśnić rzeczy w kategoriach ich przyczyn za pomocą definicji, podziału i demonstracji.

treść filozofii scholastycznej obejmuje kilka Nauk: logikę, filozofię przyrody (w tym psychologię), etykę i metafizykę (której częścią jest teologia naturalna). Wyjaśnia wiedzę ludzką systemem umiarkowanego realizmu, nauczając, że poza umysłem istnieją rzeczy rzeczywiste, posiadające wspólną naturę, której odpowiadają uniwersalne idee człowieka. Cała wiedza zaczyna się od danych zmysłowych, ale wiedza intelektualna opracowana na podstawie takich danych różni się zasadniczo od prostej wiedzy zmysłowej. Doktryna ta oddziela filozofię scholastyczną od większości filozofii nowożytnych i współczesnych.

chyba najbardziej uderzającą cechą filozofii scholastycznej jest jej metoda—w zasadzie logika Arystotelesa jako rozszerzona i udoskonalona przez późniejszych filozofów scholastycznych. Metoda ta, gdy jest nadużywana, skutkuje sztywnym formalizmem, kładącym nacisk na mechanikę nauki, a nie na intelektualne pojmowanie rzeczywistości. Właściwie stosowany jako technika organizacji nauczania lub badań, metoda scholastyczna często przynosiła wspaniałe rezultaty. (patrz metoda scholastyczna.)

Popularne nieporozumienia na temat filozofii scholastycznej wynikają z jej charakteru jako filozofii szkół chrześcijańskich. W powszechnym użyciu „filozofia scholastyczna”oznacza suchy werbalizm, zamknięty system myślenia utrwalony przez zapamiętywanie metodą rote. Jednak słownictwo techniczne filozofii scholastycznej jest niezbędnym narzędziem jego precyzji. Za tą abstrakcyjną terminologią kryje się intensywny wysiłek, aby uzyskać wgląd w naturę rzeczywistości poprzez indukcję z faktów doświadczenia. Chociaż system jest tradycyjny, podlega ciągłej krytyce i ponownej ocenie i jest otwarty na nowy rozwój we wszystkich kierunkach.

filozofia scholastyczna utożsamiana jest z filozofią średniowieczną. Jest to uzasadnione tylko w tym sensie, że dojrzałość osiągnęła w XIII wieku, kiedy to doszło do wielkich syntez scholastycznych. Jednak filozoficzne początki filozofii scholastycznej sięgają Platona, Arystotelesa, Neoplatonistów i św. Augustyna, a także myślicieli Arabskich i żydowskich. Filozofia scholastyczna rozwijała się nieprzerwanie od średniowiecza, nawet w kręgach protestanckich, choć od czasów reformacji cierpiała na ogół z powodu izolacji myśli katolickiej. W rzeczywistości filozofia scholastyczna twierdzi, że reprezentuje tradycję filozofii zachodniej, zachowując to, co najlepsze w każdej epoce.

pomieszanie filozofii scholastycznej z teologią katolicką spowodowało powtarzającą się krytykę, że filozofia scholastyczna używa autorytetu jako pierwszego kryterium i jest jedynie metodą racjonalizacji z góry ustalonych wniosków dyktowanych przez autorytet kościelny. Taki nie jest przynajmniej duch filozofii scholastycznej. Jego podstawowym zaangażowaniem jest obiektywnie obserwowana rzeczywistość. Jego postawa polega na tym, że w filozofii rozumowanie musi być przekonane przez dowody. Wyraża się to w St. Słynne dyktando Tomasza z Akwinu mówiące, że w filozofii autorytet jest najsłabszym argumentem.

od czasu Reformacji filozofia scholastyczna rozkwitła głównie w katolickich seminariach, gdzie nacisk kładziono na pojęcia filozoficzne niezbędne dla teologii naukowej, nadając filozofii scholastycznej pragmatyczny odlew i zaciemniając jej właściwą funkcję zgłębiania konkretnych rzeczywistości wszechświata. Rozwija się tendencja do wyraźnego oddzielania filozofii scholastycznej od teologii i poszanowania jej jako autonomicznej dyscypliny.

podręczniki i szkoły. Każdy system filozofii nauczany w szkołach wytwarza kapsułkowe sformułowania całej swojej doktryny na użytek uczniów. Takie są podręczniki scholastyczne, które mają, jak wszystkie podręczniki, zaletę zwięzłości i wadę, że uczeń może uczyć się słów, a nie rzeczywistości. Podręczniki, mające na celu ekonomiczne pokrycie ogromnej ilości materiału, skondensują sprawę w niewiele więcej niż logiczny zarys. Co więcej, jeśli autorzy wykorzystują podobne książki jako swoje źródła, rezultatem jest kondensacja innych kondensacji. Aby uczeń nabył prawdziwe filozoficzne spostrzeżenia z takiej jałowej prezentacji, wymaga nauczyciela geniuszu. Niemniej jednak, jeśli lektury w oryginalnych materiałach źródłowych zostaną wprowadzone do kursu filozofii scholastycznej, podręczniki mogą stanowić ramy organizacji wiedzy ucznia.

w ramach filozofii scholastycznej wykształciły się różne szkoły myśli. Chociaż dzielą one wiele wspólnych doktryn i metod, różnią się one nieco treścią (zob. tomizm; skotyzm; suarezianizm; augustianizm; ockhamizm). Historia filozofii scholastycznej – zob. scholastyka.

Zobacz też: filozofia chrześcijańska.

Bibliografia: podręczniki. r. p. phillips, Modern Thomistic Philosophy, 2 v. (New York 1934-35). H. grenier, Filozofia Tomistyczna, tr. j. p. o ’ Hanley, 3 v. (Charlottetown, Kanada 1948-49). d. j. mercier, a Manual of Modern Scholastic Philosophy, tr. T. l. and s. a. parker, 2 v. (St. Louis 1928). Literatura. J. collins, „The Problem of the Philosophia Perennis”, Thought 28 (1953-54) 571-597. J. F. anderson, ” is Scholastic Philosophy Philosophy?”Philosophy and Phenomenological Research 10 (1949-50) 251-259; G. w. cunningham’ s reply, ibid. 260-261; uwagi, 262. G. F. mclean, ed., Teaching Tomism Today (Washington 1964). American Catholic Philosophical Association. Obrady dorocznego posiedzenia 32 (1958); 30 (1956); 12 (1936).