pojęcie „podstawowych” lub „pierwotnych” emocji pochodzi co najmniej z Księgi obrzędów, Chińskiej encyklopedii z pierwszego wieku, która identyfikuje siedem „uczuć mężczyzn”: radość, gniew, smutek, strach, miłość, nielubienie i lubienie.

w XX wieku Paul Ekman zidentyfikował sześć podstawowych emocji (gniew, obrzydzenie, strach, szczęście, smutek i zaskoczenie), a Robert Plutchik osiem, które zgrupował w cztery pary biegunowych przeciwieństw (radość-smutek, gniew-strach, zaufanie-nieufność, zaskoczenie-oczekiwanie).

mówi się, że podstawowe emocje wyewoluowały w odpowiedzi na wyzwania ekologiczne, przed którymi stoją nasi odlegli przodkowie i są tak prymitywne, że są „odrutowane”, a każda podstawowa emocja odpowiada odrębnemu i dedykowanemu obwodowi neurologicznemu. Podstawowe emocje (lub „programy wpływu”) są wrodzone i uniwersalne, automatyczne i szybkie, i wyzwalają zachowania o wysokiej wartości przeżycia. Trudno powiedzieć tak wiele o bardziej złożonych emocjach, takich jak pokora czy nostalgia, które na przykład nigdy nie są przypisywane niemowlętom i zwierzętom.

pewnego dnia otworzyłem szufladę na sztućce na dużej jaszczurce, której oczywiście nie spodziewałem się znaleźć. Gdy stwór rzucił się w czerń za szufladą, bezmyślnie odskoczyłem i zatrzasnąłem szufladę. Po zrobieniu tego nagle odkryłam, że czuję się gorąca i czujna i przygotowana do dalszych działań. Ta podstawowa reakcja strachu jest tak prymitywna, że nawet jaszczur zdawał się w niej uczestniczyć, i tak automatyczna, że jest „poznawczo nieprzenikniona”, to znaczy nieświadoma i niekontrolowana, a bardziej podobna do reakcji niż celowego działania.

jedna z hipotez mówi, że podstawowe emocje mogą funkcjonować jako budulec, przy czym bardziej złożone emocje są mieszanką podstawowych. Na przykład pogarda może oznaczać mieszankę gniewu i obrzydzenia. Jednak wielu złożonych emocji nie można przekształcić w bardziej podstawowe, a teoria nie wyjaśnia odpowiednio, dlaczego Niemowlęta i zwierzęta nie mają udziału w złożonych emocjach.

w 1980 roku Robert Plutchik skonstruował kołowy diagram emocji wizualizujący osiem podstawowych emocji, plus osiem pochodnych emocji, z których każda składa się z dwóch podstawowych.

źródło: Wikicommons

zamiast tego, może być tak, że złożone emocje są amalgamatem podstawowych emocji i Poznania, przy czym pewne kombinacje są wystarczająco powszechne lub ważne, aby je nazwać w języku. Tak więc frustracja może przerodzić się w gniew połączony z przekonaniem, że „nic nie można zrobić”. Znowu wiele złożonych emocji opiera się takiej analizie. Co więcej, „podstawowe” emocje same w sobie mogą wynikać z dość złożonych Poznań, na przykład paniki Tima po uświadomieniu sobie—a nawet po prostu uwierzeniu—że przespał ważny egzamin.

chociaż podstawowe emocje zostały porównane do programów, wydaje się, że ich potencjalne obiekty są otwarte na uwarunkowania kulturowe. Jeśli biedny Tim obawia się, że nie zdał egzaminu, jest to w dużej mierze spowodowane wartością, jaką jego kultura i mikro-kultura przywiązują do sukcesu akademickiego. W przypadku bardziej złożonych emocji, to sama emocja (a nie jej potencjalny obiekt) jest kulturowo kształtowana i konstruowana. Schadenfreude nie jest wspólne dla wszystkich narodów we wszystkich czasach.

nie jest też romantyczna miłość, która wydaje się pojawiać w parze z powieścią. W powieści Madame Bovary Gustave Flaubert mówi, że Emma Bovary dowiedziała się o romantycznej miłości tylko dzięki „odmowie starych bibliotek pożyczkowych”. Te książki, kontynuuje,

…były o miłości i kochankach, damach w opałach mdlących w samotnych domkach, postilionach wymordowanych na całej drodze, koniach na śmierć na każdej stronie, ponurych lasach, kłopotach serca, ślubach, szlochach, łzach, pocałunkach, wiosłowaniu łodziami w świetle księżyca, Słowikach w gaju, panowie dzielni jak lwy i łagodni jak jagnięta, zbyt cnotliwi, aby byli prawdziwi, niezmiennie dobrze ubrani i płaczący jak fontanny.

Neel Burton jest autorem Heaven and Hell: The Psychology of the Emotions and other books.