tot nu toe waren alle werkwoorden die we tegenkwamen in wat men de indicatieve stemming noemt. Er bestaan echter drie stemmingen van een werkwoord in het Latijn.

De indicatieve stemming geeft feiten weer.
de imperatieve stemming drukt commando ‘ s uit.de aanvoegende wijs drukt een element van onzekerheid uit, vaak een wens, verlangen, twijfel of hoop.

bijvoorbeeld:

ik ben blij	Indicatieve
graag	Dwingende
ik wou dat ik blij	Aanvoegende

Terwijl de andere moderne talen, zoals spaans en italiaans behouden van deze subjunctief, het bestaat in het moderne engels slechts zelden, vooral in oude zinnen en motto ‘ s.

bijvoorbeeld:

Requiescat in pace – kan (en)hij rust in vrede
Floreat Etona – laat Eton floreren

de conjunctief bestaat in vier tijden: het heden, onvolmaakt, perfect en pluperfect. Het komt voor in zowel de actieve als passieve stem. Daarnaast kunnen de eindes van aanvoegende werkwoorden over de vervoegingen veranderen. Het is daarom erg belangrijk om de grammaticatabellen regelmatig te gebruiken totdat je er meer vertrouwd mee bent.

Handige hint

twee veel voorkomende, onregelmatige werkwoorden in de conjunctief zijn ‘esse,’ -zijn en ‘posse’, -‘in staat zijn’ en het is de moeite waard om wat tijd te besteden aan het bekijken van de vormen die deze aannemen in de grammatica tabel.

actieve tijden

in de conjunctieve stemming hebben alle actieve tijden de volgende eindes:

Latin	English
-m	I
-s	you (singular)
-t	he/she/it
-mus	we
-tis	you (plural)
-nt	they

Present tense

First conjugation

Remove ‘-are’ from the present infinitive, add ‘-e’ and then the relevant ending above.

For example:

voco, vocare, vocavi, vocatum (1) to call

+ e + relevant End
voc + e + M = vocem – I may call

tweede conjugatie

Verwijder ‘-re’ uit de huidige infinitief van het werkwoord om de stam te krijgen, voeg ‘-a’ en vervolgens de relevante eindes hierboven.

bijvoorbeeld:

habeo, habere, habui, habitum (2) om

stam + a + relevante uitgang
habe + a + m = habeam – I kan

derde conjugatie

verwijderen ‘-ere’ uit de huidige infinitief om de stam te krijgen, voeg ‘-a’ en vervolgens de relevante eindes hierboven.

bijvoorbeeld:

solvo, solvere, solvi, solutum (3) to pay

stam + a + relevant End
solv + a + m = solvam – I may pay

vierde conjugatie

Verwijder ‘-re’ uit de huidige infinitief om de stam te krijgen, voeg ‘-a’ en vervolgens de relevante eindes hierboven.

bijvoorbeeld:

scio, sciire, scivi, scitum (4)

stam + a + relevante uitgang
sci + a + m = sciam – I kan

Handige hint

in de tegenwoordige tijd kan de conjunctief worden gespot door de ‘-e’ in de eerste vervoegingen, en de ‘-a’ in de tweede, derde en vierde.

onvolmaakte tijd

alle vervoegingen

voeg de relevante uitgangen hierboven toe aan de huidige infinitief vorm van het werkwoord.

bijvoorbeeld:

voco, vocare, vocavi, vocatum (1) to call

present infinitief + relevant End
vocare + m = vocarem – I might call

volmaakte tijd

alle vervoegingen

Verwijder ‘-i’ uit de volmaakte tijd van het werkwoord om de stam ‘-eri’ te krijgen en vervolgens de relevante eindes hierboven.

bijvoorbeeld:

voco, vocare, vocavi, vocatum (1) to call

stam + eri + relevant End
vocav + eri+ m = vocaverim – I may have called

Pluperfect tense

alle vervoegingen

voeg ‘-sse’ toe aan de perfecte wortel van het werkwoord (dit geeft je de perfecte infinitief vorm) en vervolgens de relevante eindes hierboven.

bijvoorbeeld:

voco, vocare, vocavi, vocatum (1)

perfecte stam + SSE + relevante uitgang
vocavi + sse + m = vocavissem-I zou

passieve tijden

In de aanvoegende wijs hebben de huidige en onvolmaakte passieve tijden de volgende eindes:

latijns	engels
-r	I
-ris	u (enkelvoud)
-z	hij/zij/het
-mur	wij
-mini	u (meervoud)
-ntur	ze

tijd

Eerste vervoeging

Verwijder ‘-zijn’ van de huidige infinitief te krijgen van de stam, voeg toe ‘-e’ en vervolgens de relevante eindigt boven.

bijvoorbeeld:

voco, vocare, vocavi, vocatum (1) to call

stam + e + relevant End
voc + e + r = vocer – I may be called

tweede conjugatie

Verwijder ‘-re’ uit de huidige infinitief van het werkwoord om de stam te krijgen, voeg ‘-a’ toe aan de stam en vervolgens de relevante eindes hierboven.

bijvoorbeeld:

habeo, habere, habui, habitum (2) om

stam + a + relevante uitgang
habe + A + r = habear – I kan

derde conjugatie

Verwijder ‘-ere’ uit de huidige infinitief om de stam te krijgen, voeg ‘-a’ toe en vervolgens de relevante eindes hierboven.

bijvoorbeeld:

solvo, solvere, solvi, solutum (3) om

stam + a + relevante uitgang te betalen
solv + A + r = solvar – I kan worden betaald/overhandigd als geld

vierde conjugatie

Verwijder ‘-re’ uit de huidige infinitief om de stam te krijgen, voeg ‘-a’ toe en vervolgens de relevante eindes hierboven.

bijvoorbeeld:

scio, scire, scivi, scitum (4)

stam + a + relevante uitgang
sci + a + r = sciar – I kan bekend zijn

imperfecte tijd

alle vervoegingen

voeg de relevante uitgangen hierboven toe aan de huidige infinitief vorm van het werkwoord.

bijvoorbeeld:

voco, vocare, vocavi, vocatum (1) to call

present infinitief + relevant End
vocare + r = vocarer – I may be called

volmaakte tijd

In de conjunctieve stemming worden de volmaakte en pluperfect tijden gevormd door de relevante vorm van ‘esse’, – ‘zijn’ – toe te voegen aan het voltooid deelwoord van het werkwoord.

onthoud

Het voltooid deelwoord fungeert als een bijvoeglijk naamwoord en komt daarom overeen met het onderwerp.

latijns	engels
sim –	ik kan zijn
sis	kan zijn
zit	hij/zij/het kan zijn
simus	wel
sitis	kan zijn
sint	ze kunnen zijn

bijvoorbeeld:

voco, vocare, vocavi, vocatum (1) op te roepen

voltooid deelwoord + relevante deel van ‘esse’
vocatus, -een, -um + sim = vocatus sim – ik kan zijn naam

Tijd gespannen

latijns	engels
essem	ik misschien al
fornuizen	je hebt een
esset	hij/zij/het zou zijn geweest
essemus	we kunnen zijn
essetis	je hebt een
essent	ze kunnen

Handy hint

u kunt ook het alternatief ‘fuissem’ voor ‘essem’tegenkomen.

bijvoorbeeld:

voco, vocare, vocavi, vocatum (1) om

voltooid deelwoord + relevant deelwoord van ‘esse’
vocatus, – a, – um + essem = vocatus essem – I zou

passieve tijden

kunnen zijn aangeroepen wanneer u de conjunctief

1. verlangens, wensen, proclamaties tegenkomt: Het meest voorkomende gebruik van de aanvoegende wijs is om iemands hoop uit te drukken dat een actie plaatsvindt, vooral als er een element van onzekerheid aan die actie is verbonden.U vindt dit gebruik in alle documentatie die u bekijkt, met name in handvesten en akten, waar het vaak voorkomt aan het begin van de tekst.Bijvoorbeeld: Pateat universis…
   Laat het aan iedereen bekend zijn … Sciant presentes et future…
   Weet heden en toekomst … Scias …
   weet u …
   (mag u weten dat…)
2. ‘Ut’ en ‘ne’: u zult vaak merken dat ‘ut’ en ‘ne’ een aanvoegende zin introduceren.
   1. een gelegenheid waar u dit zult zien gebeuren is wanneer een aanvoegende wijs wordt gebruikt om een opdracht of orde uit te drukken in plaats van een imperatief. Dit wordt de jussieve conjunctief genoemd (van het werkwoord jubeo, jubere, jussi, jussum (2) – naar volgorde). In dit geval zult u merken dat ‘ut’ een positief Commando introduceert en ‘ne’ een negatief Commando.

   bijvoorbeeld:

   Preceptum est ut Adam commune habeat
   Het staat geordend dat Adam gemeenschappelijk land moet hebben

   Preceptum est ne Adam commune habeat
   Het staat geordend dat Adam geen gemeenschappelijk land mag hebben

   een negatieve volgorde of opdracht kan ook worden uitgedrukt met ‘quod’ en ‘nullus, -a, -um’ met de aanvoegende wijs.

   bijvoorbeeld:

   Preceptum est quod Adam habeat nullum commune
   Het is geordend dat Adam geen gemeenschappelijk land zou moeten hebben

   1. een tweede gelegenheid waar u dit zult zien gebeuren is wanneer ‘ut’ en ‘ ne ‘ worden gebruikt om een doel in te voeren. Net als voorheen wordt ‘ut’ gebruikt om een positief doel aan te geven en ‘ne’ een negatief doel.

   in dit geval wordt ‘ut’ vertaald als ‘in order that’ of ‘so that’.

   bijvoorbeeld:

   Et ut audiret communicacionem…
   en om de communicatie te kunnen horen…

   ‘Ne’ wordt vertaald ‘in order that…not’, ‘so that…not’, ‘lest, ’to avoid’, ’to prevent’.

   Et ne audiret communicacionem …
   En opdat hij de communicatie niet zou kunnen horen…
   En opdat hij de communicatie niet zou kunnen horen…
   En opdat hij de communicatie niet zou kunnen horen…

3. Voorwaarden: dit gebruik van de aanvoegende wijs komt u vaak tegen in testamenten en daden, om uit te drukken wat er zou moeten gebeuren in geval van overlijden.Een van de meest voorkomende voorbeelden is:Si contingenat …
   If it should happen … contingo, contingenere, contigi, contactum (3) to happen, befall, come to pass
4. na ‘cum’: De aanvoegende wijs komt vaak voor in zinsdelen waar ‘cum’ ‘hoewel’, ‘sinds’ of ‘overwegende’betekent.Bijvoorbeeld, in gerechtelijke rollen komt een dergelijke clausule vaak voor in vermeldingen waar een verwijzing naar een gebeurtenis bij de vorige rechtbank is opgenomen.Bijvoorbeeld: Cum Simo ad ultimam curiam apparuerit, ad istam curiam venit … terwijl Simon aan het laatste Hof verscheen, is hij naar dit hof gekomen…Simo, Simonis (m.) Simon, apparere, apparui, apparitum (2) om Verborgen vragen te verschijnen u zult dit waarschijnlijk tegenkomen in documenten met betrekking tot onderzoeken, met een vorm van “een onderzoek moet worden gehouden” + vraagwoord (wanneer/waar/als/of/waarom/hoe etc.).Bijvoorbeeld: Lucia rogat pro inquisitione habenda si sit uxor NicholaiLucy vraagt of zij de vrouw is van Nicholas

Checklist

bent u ervan overtuigd dat

• de Betekenis van actieve aanvoegende wijs is?
• de vorm van actieve conjunctieve tijden?
• de Betekenis van passieve conjunctieve tijden?
• de vorm van passieve conjunctieve tijden?
• wanneer komt u de aanvoegende wijs tegen?
• Hoe de conjunctief vertalen?

wat nu?

• ga naar Les 22